İslam dininin temelinde bulunan inanç esaslarını Hz. Muhammed (s.a.v); “Allah’a, Allah’ın meleklerine, kitaplarına, peygamberlerine ve ahiret gününe inanman, bir de kadere, hayrına ve şerrine inanmandır.”[1] sözleri ile sıralamıştır. Dolayısıyla tekil bir ifade ile “peygambere” denmemiş, “peygamberlere” diyerek tüm peygamberlere inanmanın, Müslümanlığın bir gereği olduğu bildirilmiştir.
İnsanlık tarihi Âdem Peygamberle (a.s) başlamıştır. Her dönemde toplumları Allah’a, emir ve yasaklarına uymaya davet eden elçiler gönderilmiş ve bu elçiler insanlar arasından seçilmiştir.[2] Allah inanç esasları ve temel ibadetler noktasında her dönemde benzer kurallar göndermiştir. Ancak toplumların merak ve ilgi alanına göre peygamberlere farklı tebliğ (dini anlatma) yöntemleri öğretilmiş ve mucizeler verilmiştir.
Kur’an-ı Kerim’de 25 tane peygamberin ismi geçmektedir. Hz. Muhammed’in (s.a.v) bildirdiğine göre Kur’an’da adı geçenler dışında da pek çok peygamber gönderilmiş, insanlık başıboş bırakılmamıştır.[3] Peygamber kıssaları Kur’an’ın önemli bir kısmını oluşturur. Bu kıssaların anlatılması sadece tarihi birer olay aktarımı değil, her dönem insanının okuduğunda faydalanabileceği temel esasların yansıtılmasıdır. Dolayısıyla peygamber kıssalarından çıkarılacak dersler ve ibretlere her dönemde yaşayan insanlar ihtiyaç duymaktadır.[4] Ayrıca Kur’an’da geçen peygamber hayatlarını okuyan Müslümanlar, önceki peygamberleri saygıyla anarak örnek almış ve dualarında da onlara yer vermiş olurlar.
Her bir peygamberin farklı farklı karakteristik özelliği vardır. Her birinin imtihanı da çok çeşitli olmuştur. Örneğin; Hz. Eyyub (a.s) hastalıkla[5], Hz. Süleyman (a.s) zenginlikle[6], Hz. İbrahim (a.s) teslimiyetiyle[7] sınanmıştır. Daha pek çok konuda çeşit çeşit imtihanlar yaşayan peygamberler hem kendi ümmetlerine hem de sonraki ümmetlere örnek teşkil etmişlerdir. Kendilerinden sonra gelen insanlar için, imtihanlar karşısında nasıl bir tutum sergileneceğini de bu peygamberlerin hayatlarında görmek mümkündür.
Hz. Muhammed (s.a.v) diğer peygamberlerden bahsederken “Atamız bir, ayrı anne babadan kardeşiz. Dinimiz ise tektir.”[8] demiştir. Ayrıca peygamberler arasındaki bağı şu örnekle anlatmıştır; “Benimle benden önceki diğer peygamberlerin misali, şu adamın misali gibidir: Adam mükemmel ve güzel bir ev yapmıştır, sadece köşelerinin birinde bir kerpiç yeri boş kalmıştır. Halk evi hayran hayran dolaşmaya başlar ve (o eksikliği görüp): “Bu eksik kerpiç konulmayacak mı?” der. İşte ben bu kerpiçim, ben peygamberlerin sonuncusuyum.”[9]
[1] Buhârî, İman 1; Müslim, İman 1
[2] Araf/35
[3] Nahl/36, Fatır/24, Ahmed b. Hanbel, el-Müsned 5/265-266
[4] Yusuf/7, Ankebut/24
[5] Enbiya/ 83
[6] Sad/30-40
[7] Bakara/124
[8] Buhârî, Enbiyâ, 48
[9] Buhari, Menakıb 18; Müslim, Fedail 21