Kur’an’a göre yaratılmış ilk insan Hz. Âdem’dir (a.s). Başka bir canlıdan türeme olmaksızın, yoktan var edilerek yaratılmıştır. Allah onu çamurdan yaratmış[1], ona “ol” demiş ve o da oluvermiştir.[2] Hz. Âdem’in (a.s) yaratılması Allah’ın kudretine (gücüne) açık bir örnektir. Tüm insanların atası kabul edilen Hz Âdem (a.s) aynı zamanda ilk peygamberdir.[3]
Allah, insanı yaratacağı zaman meleklere, yeryüzünde bir halife (temsilci) yaratacağını bildirmiştir.[4] Sonra onu yaratmış ve meleklerden üstün[5] bir canlı olduğunu bilsinler diye ona secde etmelerini (saygı ile eğilmek) emretmiştir. Melekler hemen secde etmiş ancak cin türünden olan İblis (şeytanların atası)[6] secde etmemiştir. Kendisinin ateşten yaratıldığını, insanın ise çamurdan yaratılması sebebiyle kendisinden aşağı olduğunu söylemiştir. Bunun üzerine Allah, emrine itaatsizlik eden İblisi cennetten kovmuştur. İblis ise insanları Allah yolundan çevirmek için kıyamete kadar kendisine süre verilmesini istemiş, Allah da ona uyanlarla birlikte hepsinin sonunun cehennem olacağını haber vererek bu isteği kabul etmiştir.[7]
Meleklere Hz. Adem’e (a.s) secde emri verilmesi, insanoğlunun Allah’a yakınlaşma yolundaki potansiyel değerini gösterdiği gibi, aynı zamanda kainatın bütün unsurlarının insanın hizmetine verilmesine işaret etmektedir. Kötülüğü de iyiliği de seçebilme iradesine sahip kılınmış olan insan, bilinçli ve samimi iyilik tercihleri ile meleklerin makamlarından daha yüksek bir değere sahip olabilme cevheri taşımaktadır.
Hz. Âdem’in (a.s) yaratılmasıyla ona meleklerin bilmediği önemli bir ilim de verilmiştir. Ayette bahsedildiğine göre Allah, meleklerin secde etmesini istediği Hz. Âdem’e (a.s) aynı zamanda bütün isimleri öğretmiş, onu bilgi olarak da üst bir seviyeye yükseltmiştir.[8] Öğretilen isimlerden kasıt, yalnız eşyanın isimleri değildir. Kâinat çapında Allah’ın birçok isminin yansımalarını gösteren maddî-manevî âlemlerin ilmi de söz konusudur. Örneğin, melekler gözün nasıl gördüğünü, kulağın nasıl duyduğunu bilemezler. İnsana ise bu ilimler de öğretilmiştir. Allah, aynı zamanda meleklerin bilmedikleri birçok şeyi Hz. Âdem’in (a.s) bildiğini göstererek, onun yaratılış hikmetini sorgulayan meleklere, insanoğlunun yaratılmaya değer bir varlık olduğunu göstermiştir.
Allah Hz. Âdem’in (a.s) yalnız kalmasını istememiş ve ona kendi türünden biri olan Havva’yı yaratmıştır.[9] Cennette yaşayan Hz. Âdem (a.s) ve Hz. Havva’ya Allah her şeyden yararlanabileceklerini, ancak bir ağaca yaklaşmamalarını emretmiştir.[10] İblis ise onlara bu ağaçtan yerlerse sonsuz bir hayatları olacağını söyleyerek yalan söylemiş, insanoğlunun ilk sınavı da böylece başlamıştır.[11] Hz. Âdem (a.s) ve Hz. Havva meyveyi ısırdıkları anda pişman olup tövbe etmiş, tövbeleri kabul edilmiştir.[12] Sonrasında Allah Hz. Âdem (a.s) ve Hz. Havva’ya cennetten inecekleri ve dünya hayatına başlayacaklarını haber vermiş; orada da şeytanın düşmanları olacağını ve ona uymamaları gerektiğini emretmiştir.[13] Böylelikle insanlığın yeryüzündeki hayatı ve imtihanı başlamıştır.[14]
Kur’an’da Hz. Âdem (a.s) ve Hz. Havva yeryüzüne indikten sonrası ile ilgili detaylı bilgi bulunmamaktadır. Ancak iki oğlu arasında çıkan anlaşmazlık neticesinde biri diğerini öldürmüş ve dünyada ilk katil ve ilk şehit de Hz. Âdem’in (a.s) çocukları olmuştur.[15]
[1] Hicr/28
[2] Ali İmran/59
[3] Ahmed b. Hanbel, V, 265
[4] Bakara/30
[5] Bakara/30-34
[6] Bkz. “Şeytan nasıl bir varlıktır”
[7] Araf/11-18
[8] Bakara/31-32
[9] Nisa/2
[10] Bakara/35, Araf/19
[11] Taha/120-121
[12] Bakara/37, Araf/20-23
[13] Taha/122-123
[14] Araf/24-25
[15] Maide/27