Kur’an Hz. Meryem’den nasıl söz eder?
Hz. Meryem İslam dininde iffeti ve dindarlığı ile bilinir ve hadis kaynaklarında cennet kadınlarından biri olarak bahsedilir[1]. 19. Sureye ismi verilen Hz. Meryem, Kur’an-ı Kerim’de adı geçen tek kadındır. 3. Sure olan Âl-i İmran suresinde yine Hz. Meryem ve ailesinden bahsedilir.
Hz. Meryem’in hangi tarihlerde doğduğu bilinmemekle beraber, annesi ona “ibadet eden” manasına gelen Meryem ismini vermiştir.[2] Kur’an’a göre babasının ismi İmran, annesinin ismi ise tarihi kaynaklara göre Hanne’ dir. Annesi Allah’a dua ederek Meryem’i ve soyunu şeytana karşı korumasını dilemiş ve Meryem daha doğmadan onu Allah’a adamıştır.[3]
Hz Meryem’in teyzesinin eşi olan Hz Zekeriya (a.s) İsrailoğullarına gönderilmiş peygamberlerden biridir. Kur’an’a göre Meryem’i himaye edecek kişiler arasında kura çekilmiş ve Hz. Zekeriya (a.s) onu himaye etmiştir.[4] İslam kaynaklarına göre ismini annesinin koyması ve himaye edilmesi için bir kuraya başvurulması Hz. Meryem doğmadan babasının vefat ettiği şeklinde yorumlanmıştır.[5]
Hz. Meryem’e Hz. İsa’nın müjdelenmesi
Hz. Zekeriya (a.s) Hz. Meryem’in ziyaretine ne zaman gitse orada taze yiyecekler görmüş ve nereden geldiğini sormuştur. Hz. Meryem de Allah katından rızıklandırıldığını söylemiştir.[6] Yine ayetlerde bildirildiğine göre Hz. Meryem’e daha hamile olmadan; beşikteyken konuşacak, dünyada ve ahirette itibarlı bir çocuğunun olacağı haber verilmiştir.[7] Cebrail melek, insan şeklinde kendisine görünmüş ve bir erkek bebeğe hamile olacağını haber vermiştir. Fakat Hz. Meryem iffetli bir kadın olduğu için, kendisine erkek eli değmemişken bunun nasıl olacağını merak etmiş, Allah da bunun kendisi için zor olmadığını bildirmiştir.[8]
Hz. Meryem’in hamile kalışı, Tahrim Suresi 12. ayette; “İmrân kızı Meryem’i de (misal vermiştir): O iffetini çok iyi korumuştu, biz de ona ruhumuzdan üfledik; o, Rabbinin sözlerini ve kitaplarını hep tasdik etti ve o içtenlikle itaat edenlerdendi.” denilerek anlatılmıştır. Hz. Âdem’e (a.s) ruhundan üfürerek, anne ve babasız yaratan Allah; bunun kendisi için çok kolay olduğunu bu örnekle bildirmiştir.[9]
Hz. İsa’nın doğumu öncesinde neler yaşandı?
Hz. Meryem doğum zamanına kadar insanlardan uzak bir yere çekilmiş ve doğum sancısı geldiğinde bir hurma ağacına yaslanarak “Keşke daha önce ölseydim” diye üzüntüsünü dile getirmiş, insanların onu iffetsizlik ile suçlamalarından korkmuştur. Allah da ona bir ses ile hurma ağacını silkeleyip dökülen taze hurmalardan yemesini ve alt yanına bir su kaynağı gönderdiğini haber vermiş, onu bir bakıma teselli etmiş, ayrıca insanlarla bir süre hiçbir şey konuşmamasını da kendisine emretmiştir.[10]
Hz. Meryem bebeğini dünyaya getirince insanlar haber almış ve onu kınayan sözler söylemişler, o ise Allah’ın emrini yerine getirerek kimseyle konuşmadan bebeği işaret etmiştir. O sırada kundakta bebek olan Hz İsa (a.s) Allah’ın bir mucizesi ile konuşmuş ve insanlara peygamber olduğunu söylemiştir.[11]
Müslümanlar açısından Hz. Meryem’in yüksek değeri
Hz. Meryem İslam kaynaklarında daima övülmüş ve kıymet verilmiş bir kadındır. Kur’an’da Hz. Meryem müminlere örnek gösterilirken[12], Hz. Muhammed (s.a.v) de “Zamanındaki kadınların en hayırlısı İmran kızı Meryem, bu ümmetin kadınlarının en hayırlısı da Hatice’dir (Hz. Muhammed’in (s.a.v) ilk eşi).”[13] sözü ile Hz. Meryem’in önemini hatırlatmıştır.
İslam inancına göre Hz Meryem de oğlu Hz. İsa (a.s) da Allah’ın kıymetli birer kuludur.[14] Hz. İsa’nın (a.s) babasız dünyaya gelmesi, Hz. Meryem’in mucizevi bir şekilde bebek doğurması, bebeğin beşikte konuşması ancak Allah’ın dilemesiyle olan olaylardır. Bu olağanüstü olaylara farklı anlamlar yüklemek, Hz. İsa’yı (a.s) tanrılaştırmak ya da Hz. Meryem’e tanrının annesi yakıştırması yapmak İslam’a göre kabul edilemez.[15]
Özet:
1. İslam kaynaklarında Hz. Meryem’e çok değer verilmiş ve Müslümanlar için özellikle iffetiyle örnek gösterilmiştir.
2. Kur’an’da bir surenin ismi Meryem’dir ve Meryem, Kur’an’da ismi anılan tek kadındır. Ayrıca Kur’an’da Hz. Meryem’in ailesinden de detaylı olarak söz edilir.
3. Hz. Meryem’in İsa ile müjdelenmesi, İsa’nın doğumu öncesinde ve sonrasında yaşananlar da Kur’an’da kendilerine yer bulmuştur.
[1] Ahmed b. Hanbel, el-Müsned, III, 64, 80, 135
[2] Ali İmran/36
[3] Ali İmran/35-37
[4] Ali İmran/44
[5] Buhari, “Enbiya”, 44
[6] Ali İmran/37
[7] Ali İmran/45-46
[8] Meryem/16-21
[9] Hicr/29
[10] Meryem/22-26
[11] Meryem/27-33
[12] Tahri/11-12
[13] Buhari, “Enbiya”, 32, 45-46, “Menakıbü’l Ensar”, 20
[14] Maide/75
[15] Nisa/171