İslam dini haksızlığa uğrayan insan ile haksızlık yapan insanı elbette aynı şekilde değerlendirmemektedir. Adalet, İslam’ın en önemli esaslarından biridir. Bu bağlamda yanlış olanı tercih eden ve bilinçli olarak bunda ısrar edenler cezayı hak ederler. Dolayısıyla Allah’ın cehennemi yaratması insanları cehenneme göndermek istemesinden değil adaletin gereği olarak hak edenlerin cezalarını çekmelerini sağlamak içindir. “Ta ki, Allah pisi temizden ayırsın, pisleri üst üste koyup hepsini bir araya toplasın, sonra da cehenneme atsın. Onlar ziyan edenlerin ta kendileridir.”[1]
Bu durumu somutlaştırmak için bir örnek verilebilir: Bir şehirde bir hapishane inşa edildiği düşünülsün. Bu hapishane suç işleyen insanların cezalarını yaşamaları için inşa edilmiştir. Şehrin yetkilileri bu hapishaneyi inşa ederken belirlenmiş kişileri hapishaneye göndermek amacında değildir. Aynı bu örnekte olduğu gibi, cehennem de suç işleyen insanların işledikleri suçların büyüklüğüne göre verilen cezaları çekmeleri için yaratılmıştır.
Allah bazı insanları cehennem için yaratmamıştır; aksine cehennemi bazı insanlar için yaratmıştır. Nitekim Kuran-ı Kerim’de bu durum şöyle ifade edilmektedir: “Kulumuza indirdiğimiz kitaptan dolayı bir şüphe içinde iseniz onun benzeri bir sûre de siz getirin, Allah’tan başka taptıklarınızı da yardıma çağırın; eğer iddianızda samimi iseniz! Bunu yapamazsanız -ki asla yapamayacaksınız- yakıtı insanlar ve taşlar olan ateşten sakının; o, inkârcılar için hazırlanmıştır.”[2]
Cehennem adaletin gereği olarak hatalarında ısrar edenlerin cezalarını çekecekleri bir yerdir. Yanlışı ısrarlı bir şekilde sürdürenlere merhamet edildiği takdirde kendisine yanlış yapılan ve mağdur konumunda olan insanlara kötülük yapılmış olur. Dolayısıyla yanlışında ısrarcı olanların cezalarını çekmeleri için cehenneme gönderilmeleri, kendisine yanlış yapılmış olan insanlar için rahmettir, adaletli bir karardır: “Onlar için cehennem ateşinden döşekler, üstlerine de örtüler vardır. İşte zalimleri (kötülük yapanları) böyle cezalandırırız!”[3]
Son olarak şu da ifade edilmelidir ki cehennem yanlış yapan tüm insanların gideceği bir yer değildir. Çünkü insan yaratılışı gereği yanlış yapmakta oldukça yetenekliyken doğru olanı yapmak için mücadele etmelidir. Bunu bir örnek ile somutlaştırmak gerekirse: Bir binayı yıkmak için tek bir gülle yeterliyken aynı binanın inşa süreci genellikle bir yıl sürmektedir. Dolayısıyla cehennemle cezalandırılacak insan Kuran-ı Kerim’de tanımlanırken vurgu yanlış yapmaları üzerinde değil yanlışlarında ısrar etmeleri üzerindedir. Çünkü bir yanlışta ısrar etmek demek, yaptığı fiilin arkasında olup onu savunmak demektir.
Kur’an’da takdir edilen kullar, hiç hata yapmayan[4] değil hata yaptıklarında vazgeçip bağışlanma dileyenlerdir: “Onlar çirkin bir şey yaptıkları veya kendilerine kötülük ettikleri zaman Allah’ı hatırlarlar da hemen günahlarının bağışlanmasını dilerler. Zaten günahları Allah’tan başka kim bağışlayabilir ki? Onlar, yaptıklarında bile bile ısrar etmezler.”[5]
[1] Nisa, 37.
[2] Bakara, 23- 24.
[3] Araf, 41.
[4] Zaten bir kulun günaha düşmeden ömür sürmesi mümkün değildir.
[5] Ali İmran, 135.